Kun je Brainspotting zelf doen - zonder therapeut?

Brainspotten: kun je het zelf doen? Ja en nee. David Grand's Brainspotting (BSP) is niet alleen gebaseerd op het nauwkeurige gebruik van je blikveld, maar ook op de naadloze afstemming tussen cliënt en therapeut. In dit achtergrondartikel leer je er alles over!

Gerelateerde artikelen over Brainspotting:

Wat is Brainspotting therapie? Een driekoppige definitie.

Brainspotting en EMDR: meer inzicht in de overeenkomsten en verschillen.

Traumaverwerking met Brainspotting

Zakelijke resultaten boosten met Brainspotting (voor ondernemers, leiderschap)

Over Brainspotting, Trainspotting en Brainspotten

Eerst even een leuk verhaaltje om mee te beginnen. In de beginjaren van Brainspotting in Nederland was het spelen met woorden nogal eens grappig. In praktisch elke tekst die ik over Brainspotting schreef - en dat waren er nogal wat - werd bijvoorbeeld het woordje 'brainspotting' door Apple automatisch vervangen door 'Trainspotting'. Ik had er nooit van gehoord, maar het bleek een beroemde film te zijn.

Toen wij onze eerste Brainspotting-website publiceerden om meer toegankelijke Nederlandstalige uitleg beschikbaar te stellen was het domein brainspotten.nl nog helemaal vrij. Dat was leuk! Ik stelde me namelijk al voor dat naarmate Brainspotting meer ingeburgerd zou raken ook het werkwoord 'brainspotten' automatisch gebruikt zou gaan worden - met de wens dat het net zo simpel zou zijn als 'mediteren' of 'traplopen'.

En dat blijkt inmiddels ook wel enigszins het geval te zijn!

De vraag voor vandaag is dus of dit simpele werkwoord ook betekent dat we Brainspotting simpel in ons alledaagse functioneren kunnen toepassen, buiten de realiteit van therapeutische sessies om - of idealiter: als aanvulling daarop.

Kun je Brainspotting zelf doen?

Laat ik meteen verklappen: het antwoord is ja en nee. De vraag wordt vaak gesteld nadat mensen een paar ervaringen met brainspotten hebben opgedaan, en onder de indruk zijn van hoe simpel het uitvoerbaar is. Zeker wanneer mensen ervaring hebben met mindfulness of meditatie en graag tijd maken voor dergelijke praktijken, is de vraag ook niet zo onlogisch. Voor een evenwichtige beantwoording moeten we echter een aantal factoren in ogenschouw nemen (sorry voor dit woordgrapje) en duidelijk zijn over wat wel en niet kan.

Nee, want Brainspotting staat of valt met contact en relatie

Meest in het oog springt bij Brainspotting het werken met het blikveld of met het stokje. Van binnenuit bekeken is dat echter niet eens het allerbelangrijkste in Brainspotting. Veel therapeutisch werk staat of valt met het zogenaamde Dual-Attunement Frame: de naadloze afstemming van therapeut en cliënt in een woordeloos aanwezig zijn. Dit maakt ook dat Brainspotting wel wordt genoemd een Brain/body mindfulness-based RELATIONAL therapy (lees deze blog hierover voor meer details). Het spreekt voor zich dat die relatie in zelf-brainspotten afwezig is.

Voor traumagericht werk is de aanwezigheid van de therapeut een must, die veiligheid en begeleiding biedt en het verwerkingsproces kan overzien - zelfs al is dit op een weinig richtinggevende en vooral accepterende manier.

Ja, want ‘You are doing it already!’

Het antwoord is echter evengoed ja als nee. Ik zal je een voorbeeld geven. Om het natuurlijke karakter van brainspotten te benadrukken antwoordde David Grand tijdens trainingen nogal eens: ‘You are doing it already!’ Hij bedoelde daarmee dat we gedurende de dag al heel vaak naar een specifiek punt kijken, uit het raam staren of onszelf betrappen terwijl we met onze blik op de muur bleven rusten. Voor therapeuten zou het nuttig zijn om op te merken dat mensen tijdens het vertellen van hun verhaal ook allerlei oogposities innemen zonder daar ooit de instructie voor te krijgen.

Maar goed, ook buiten de therapeutische setting maken we dus voortdurend gebruik van oogposities of ‘brainspots’, in de meeste gevallen zonder daarvan bewust te zijn. Dat is natuurlijk niets nieuws, en daarom benadrukt David Grand ook regelmatig: we hebben als Brainspotters die ogen en die oogposities niet UITGEVONDEN, we hebben ze PROMINENT gemaakt en doelbewust ingezet in een therapeutisch model.

Buiten de therapeut-cliënt setting zijn er dus diverse manieren denkbaar waarop je meer bewust met oogposities ('Brainspots') kunt omgaan, in de setting van rustgevende oefening, meditatie of manier om met spanningen vanuit je lijf te werken.

Hoe kun je zelf brainspotten?

Elementen van Brainspotting die je zonder therapeut kunt inzetten vanuit je eigen huis zijn de bijbehorende muziek (Biolateral Sound), het gebruik van brainspots (oogposities) en het gebruik van bodyspotting. Het is het het beste wanneer je deze technieken niettemin door een therapeut krijgt uitgelegd en geïnstrueerd, omdat een internet-artikel daarvoor een te beperkte basis is. Ik volsta daarom met een schets:

Brainspotting-muziek

De muziek die we bij Brainspotting gebruiken is rustige, natuurlijke muziek die bilateraal wordt aangeboden. Op Spotify en YouTube kun je deze tracks gewoon vinden en ook buiten Brainspotting-sessies is dit kalmerend om te gebruiken. Ikzelf gebruik de Brainspotting-muziek weleens wanneer ik in alle rust een artikel schrijf, of mijzelf goed wil concentreren in de voorbereiding op een concert.

Self-Spotting en Gazespotting

Voeg je aan de Brainspotting-muziek een oogpositie toe? Dan heb je eigenlijk al een vorm van Self-Spotting te pakken. Concreet kan dit betekenen dat je rustig met gesloten ogen naar de muziek luistert, afstemt op jezelf en je lichaam en vervolgens spontaan je ogen opent. Dat laatste vraagt soms wat vertrouwen en oefening, maar technisch gezien kun je dit gewoon doen. Je bent dan een Brainspotting-vorm aan het gebruiken die we 'Gazespotting' noemen: je ogen kiezen automatisch een punt in je blikveld, op het plafond, op de muur of waar dan ook. Deze positie mag je vertrouwen je 'brainspot' te zijn, en je kunt daar gedurende tien tot twintig minuten naar blijven staren met dezelfde instructie als mindfulness-oefeningen: alles wat je ervaart is welkom en je kunt het onmogelijk verkeerd doen.

Bodyspotting

Als alternatief voor deze oogposities zou je hier ook met gesloten ogen een locatie op je lichaam kunnen aanwijzen met een Brainspotting-pointer, potlood of pen. Dit is wat we binnen Brainspotting ook wel ‘Pointer Spotting’ of ‘Bodyspotting’ noemen, een geavanceerde techniek die nuttig kan zijn bij het werken met blessures of lichamelijk duidelijk gelokaliseerde klachten. Let wel: voorzichtig en aandachtig gebruiken! Hoe simpel het ook lijkt, als je lichaam ten gevolge van traumatische ervaringen een onveilige plek is geworden, moedig ik je aan om deze techniek alleen te gebruiken op rustige en veilige plekken op je lichaam. Kun je die überhaupt niet vinden, is guidance van een therapeut wenselijk.

Concluderend: neem je het relationele en 'de sessie' weg uit Brainspotting, komen we eigenlijk terecht in een toepassing die minder therapeutisch en relationeel is, en meer mindfulness-aspecten laat zien. Het is niet Brainspotting at its purest, maar het biedt zeker mogelijkheden buiten de spreekkamer van de therapeut.

Geeft Brainspotting bijwerkingen?

Juist wanneer je zelf wilt brainspotten kan het geen kwaad om enig zicht te hebben op de bijwerkingen en nawerkingen van Brainspotting. Om te beginnen is het niet de bedoeling dat bijwerkingen serieus zijn: het is een natuurlijke en niet-geforceerde methode die dus niet tot allerlei blessures en afwijkingen moet leiden. Daarbij houd ik niet van Indianenverhalen die de effectiviteit van een therapiemethode moeten onderstrepen.

In sessies met een therapeut komen we regelmatig grote loomheid en vermoeidheid tegen (vaak als teken van ontspanning of loslating), met milde sensaties van hoofdpijn, duizeligheid of tintelingen in het lijf. Een handige vergelijking hierbij is een goeie workout in de sportschool: je voelt de dagen erna dat je aan het werk bent geweest.

Ben je zelf aan het brainspotten? Dan is de kans op bijwerkingen en 'innerlijke spierpijn' meestal veel kleiner. Evenals in meditatie kun je ervaren dat je meer gaat voelen, de onrust in jezelf tegenkomt of steeds meer merkt hoeveel informatie er eigenlijk in je lichaam ligt opgeslagen.

Brainspotting: meer over therapie, ervaringen en opleidingen

Wil je meer weten over Brainspotting? Bezoek dan de kennisbank van onze website met artikelen en podcast-afleveringen over onderwerpen als Brainspotting en EMDR (overeenkomsten en verschillen), Brainspotting wetenschappelijk onderzoek (is het nu eigenlijk evidence-based?), traumaverwerking met Brainspotting en zakelijke resultaten vergroten met Brainspotting.

Brainspotting in Nederland

In Nederland werd Brainspotting geïntroduceerd door Marie-José Boon, internationaal actief als trainer en supervisor. Brainspotting wordt gebruikt door een gemêleerd gezelschap van psychologen en psychotherapeuten, holistisch therapeuten, coaches en counselors. Via de therapeutenlijst op brainspotting.nl kun je erkende Practitioners vinden, waarbij dient te worden opgemerkt dat hier iedereen staat vermeld die Fase 1 en 2 heeft gevolgd. Voor de internationale registratie als Certified Brainspotting Practitioner worden hogere eisen gesteld.

Ervaringen met Brainspotting

Ikzelf kwam min of meer per ongeluk in aanraking met Brainspotting, een jaar of 25 oud. Daarmee hoorde ik bij de eerste groep Nederlanders die fulltime met Brainspotting aan de slag ging, zowel in verslavingszorg, klinische traumazorg alsook in de breedte van de eerstelijnszorg. Vervolgens gebruikte ik vanuit mijn achtergrond als musicus Brainspotting ook regelmatig met topmusici, artiesten en sportmensen en stond ik aan de basis van een Europese primeur op het gebied van groeps-Brainspotting. Mijn echtgenote, Anne-Marie, ging na postpartum-migraine zelf brainspotten, raakte verslingerd en liet zich vanuit een financiële achtergrond omscholen door cursussen en opleidingen bij o.a. Marie José Boon, David Grand en Ruby Gibson.

Inmiddels zijn wij samen goed voor royaal meer dan 15.000 Brainspotting-sessies en kan ik veel verhalen vertellen uit de praktijk, zowel betreffende het uitvoeren als het ondergaan van Brainspotting. Wij zijn allebei Certified Brainspotting Practitioners en hebben ervaring bij een brede range aan traumagerelateerde klachtenbeelden (inclusief CPTSS en dissociatieve klachten), depressies en angstklachten alsook performance-vraagstukken van ambitieuze sporters, musici en zakenmensen.

Wat ons betreft heeft Brainspotting qua positionering en onderbouwing nog werk te doen, maar heeft het model inhoudelijk de potentie om een veelzijdige therapie voor de komende dertig jaar te zijn. Dat baseer ik op de mogelijkheden tot integratie, de flexibiliteit op alle bewustzijnsniveaus en het vermogen om met een grote hoeveelheid klachtenbeelden en blokkades te kunnen werken, zowel vanuit een houding gericht op blokkades.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer informatie over Brainspotting en hoe wij Brainspotting gebruiken in onze coachingsprogramma's voor leiders en ondernemers.